Orzeczenie TSUE ma znaczenie nie tylko w sprawie Państwa Dziubak

Nie milkną echa wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE, który został wydany na początku października 2019 r. w polskiej sprawie frankowej. Początkowo wszystko wydawało się jasne i nie było najmniejszych wątpliwości, że w wydanym orzeczeniu Trybunał opowiedział się po stronie frankowiczów, sektor bankowy dokonał jednak własnej interpretacji owego wyroku i uznał np. że stanowisko zaprezentowane przez TSUE tak naprawdę jest wiążące tylko w tej jednej konkretnej sprawie, w której zostało wydane, i nie ma zastosowania do innych spraw frankowych, co oczywiście wśród kredytobiorców wywołało znaczny niepokój.

Sprzeczne doniesienia i dowolne wręcz interpretacje orzeczenia TSUE wymagały więc zajęcia jednoznacznego stanowiska przez organ państwowy i właśnie z tego powodu, w dniu 16 grudnia 2019 r., Prezes UOKiK wydał stanowisko w sprawie wyroku TSUE i jego skutków dla umów w obrocie konsumenckim.

W wydanym stanowisku Prezes Urzędu w pierwszej kolejności odniósł się do zakresu przedmiotowego wyroku TSUE z 3 października 2019 r., czyli właśnie do zakresu jego stosowania. Na początku Prezes UOKiK wyjaśnił jaki w ogóle charakter ma postępowanie przed TSUE dotyczące wniosków prejudycjalnych sądów krajowych, gdyż tylko w ten sposób można właściwie zrozumieć istotę tego postępowania i zakres wydawanych w nich wyroków.

Zgodnie z art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej, Trybunał orzeka w trybie prejudycjalnym, na wniosek sądów Państw Członkowskich, w sprawie wykładni prawa Unii. Przedmiotem badania Trybunału jest więc wyłącznie wykładnia prawa UE, w oparciu o wątpliwości sądów krajowych sformułowane we wnioskach prejudycjalnych, innymi więc słowy, jeśli sąd krajowy ma wątpliwości jak należy stosować prawo unijne, wówczas może do Trybunału złożyć wniosek z tzw. pytaniem prejudycjalnym.

Pytania prejudycjalne są formułowane przez sądy krajowe na bazie rozstrzyganych zagadnień, czyli w toku prowadzonego postępowania, w ramach których powzięły wątpliwość co do sposobu w jaki powinno być interpretowane prawo UE. W związku z powyższym, rozstrzygnięcie wydane przez TSUE nie wskazuje jak w danym sporze powinien orzec sąd krajowy, lecz jaką wykładnię prawa UE powinien sąd zastosować podejmując rozstrzygnięcie.

W ocenie Prezesa Urzędu, powyższe świadczy więc o tym, że orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE wydane na skutek pytania prejudycjalnego, ma znaczenie nie tylko dla konkretnej sprawy rozstrzyganej przez sąd krajowy, który jest nim związany, lecz również dla spraw rozstrzyganych przez inne sądy, w których zastosowanie mają przepisy prawa UE interpretowane przez Trybunał. Oznacza to więc, że nie tylko sąd, który zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym, ale także wszystkie inne sądy, które rozpatrują podobną kwestię, związane są wyrokiem TSUE.

Zobacz: Kredyty w Euro, Dolarach i Jenach można unieważnić. Czy będzie fala pozwów?

Wskazana interpretacja wynika również z zasady o lojalnej współpracy ustanowionej w Traktacie, która rozumiana jest w ten sposób, że wszystkie organy Państw Członkowskich, w tym sądy, muszą respektować prawo UE, w tym orzeczenia TSUE. Powyższe zostało również potwierdzone przez Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 14 października 2015 r., wskazał, że „wobec Sądu Najwyższego prejudycjalne orzeczenia wykładnicze TSUE mają względną moc wiążącą poza tzw. sprawą główną. Ich oddziaływanie jest zatem podobne do tego, jakie cechuje uchwały SN mające status zasad prawnych.”

W dalszej części Prezes Urzędu podkreślił, że dyrektywa 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, której dotyczy wyrok TSUE z 3 października 2019 r., ma charakter horyzontalny i obejmuje ogół umów zawieranych przez przedsiębiorców i konsumentów. Zastosowanie przepisów dotyczących nieuczciwych warunków umownych nie jest więc ograniczone do jednego sektora rynku bądź typu umowy.

Wnioski jakie wyciąga TSUE interpretując przepisy wskazanej dyrektywy mają znaczenie dla wszystkich umów objętych jej zastosowaniem. Prezes UOKiK stwierdził zatem, że zasady wynikające z przepisów dyrektywy 93/13/EWG, dotyczą nie tylko umów o kredyt hipoteczny indeksowany w walucie obcej, lecz każdego rodzaju umów zawieranych przez konsumentów z przedsiębiorcami, a skutki jakie ta dyrektywa wiąże z zawarciem w umowie nieuczciwych warunków są niezależne od rodzaju tej umowy.

W wydanym stanowisku Prezes Urzędu jasno i bez cienia wątpliwości wyjaśnił jak wyroki TSUE należy interpretować i stosować, można więc mieć nadzieję, że i banki w końcu zaczną respektować orzeczenia Trybunału, choć oczywiście stanowisko Prezesa nie jest dla nich wiążące.