12 października 2022 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wydać ważny dla polskich Frankowiczów wyrok dotyczący prawa banków do żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału w sytuacji jeśli dojdzie do unieważnienia wadliwej umowy frankowej. Pytania prejudycjalne w tej sprawie zgłosił rok temu do TSUE Sąd Rejonowy Warszawa – Śródmieście, a dotyczą one kwestii czy stronom (bankowi oraz kredytobiorcy), które zawarły umowę kredytu frankowego unieważnioną później wyrokiem sądu, należy się zwrot dodatkowych środków ponad wypłacone w ramach tej umowy jako kapitał kredytu. Przeciwko takiej formie opłaty wypowiedziało się szereg polskich instytucji, w tym Rzecznik Finansowy, Rzecznik Praw Obywatelskich, UOKiK, Ministerstwo Sprawiedliwości, a przede wszystkim polski rząd, który przekazał oficjalne stanowisko do trybunału w Luksemburgu. Wyrok będzie miał ogromne znaczenie dla tysięcy polskich Frankowiczów, gdyż wzmocni dotychczasowe orzecznictwo w tych sprawach. Nawet bez wyroku TSUE polskie sądy od lat oddalają roszczenia banków o bezumowne korzystanie z kapitału. W naszym artykule podajemy przykłady kilku takich spraw zakończonych korzystnie dla kredytobiorców.
Banki pozywają Frankowiczów o wynagrodzenie
Od pewnego czasu banki zaczęły kierować do sądów pozwy o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Na ogół dzieje się to w sytuacji, gdy wadliwa umowa frankowa zostanie przez sąd unieważniona. Zdarzają się jednak przypadki, że banki pozywają Frankowiczów o zapłatę wynagrodzenia pomimo, że sąd jeszcze nie wydał wyroku stwierdzającego nieważność umowy.
Paradoksalnie banki takim działaniem przyznają, że umowa powinna zostać unieważniona, pomimo że przez cały czas przekonują, że umowy są uczciwe i ważne. Działania banków mają na celu zastraszenie kredytobiorców, którzy jeszcze nie złożyli pozwu przeciwko bankowi. Niektórzy kredytobiorcy rzeczywiście obawiają się poważnych konsekwencji finansowych, przed którymi przestrzegają banki i rezygnują z kierowania sprawy na ścieżkę postępowania sądowego.
W sierpniu minionego roku Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia skierował do TSUE pytania prejudycjalne do sprawy C-520/21, która została zainicjowana przez Prezesa Stowarzyszenia Stop Bankowemu Bezprawiu. Frankowicz pozwał bank o zapłatę wynagrodzenia z tytułu kapitału udostępnionego w postaci rat kredytowych.
Jest to jedyny pozew złożony w sprawie zapłaty wynagrodzenia przez bank w związku z obracaniem środkami pochodzących z wpłacanych rat. Pytania skierowane przez sąd do TSUE sprowadzają się do kwestii czy bankowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu, jak również czy kredytobiorca ma prawo żądać od banku odszkodowania, bądź waloryzacji świadczenia za korzystanie przez bank z wpłacanych w ratach środków. Prawnicy od spraw Frankowiczów przewidują, że wyrok TSUE będzie spójny z dotychczasowym orzecznictwem na gruncie kredytów frankowych tj. zdecydowanie prokonsumencki.
Polskie instytucje przeciwko prawu banków do wynagrodzenia
Szereg polskich instytucji włączyło się w spór na linii kredytobiorcy – banki dotyczący kwestii prawa do bezumownego korzystania z kapitału. Negatywne stanowisko wobec żądań banków zajęły m.in. UOKiK, Rzecznik Finansowy, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Ministerstwo Sprawiedliwości. Do sprawy C-520/21 bezpośrednio włączył się RPO oraz polski rząd.
Według stanowiska przekazanego przez RPO, banki nie mają prawa żądać wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, gdyż stoi to w sprzeczności z dotychczasowym orzecznictwem TSUE na gruncie dyrektywy 93/13, która nie tylko chroni konsumenta, ale ma także odstraszać przedsiębiorców (banki) przed stosowaniem nieuczciwych warunków w umowach.
Polski rząd przekazał do TSUE na piśmie oficjalne stanowisko do sprawy C-520/21, w treści którego uznał, że bankom nie należy się opłata za udostępnienie kredytobiorcom kapitału w ramach wadliwych umów frankowych. Stanowisko to było spójne z wcześniejszymi opiniami wyrażonymi przez polski rząd w sprawach dotyczących nieuczciwych umów kredytowych.
Sądy oddalają roszczenia banków o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału
Wyczekiwany wyrok TSUE z pewnością ugruntuje orzecznictwo sądów powszechnych w zakresie sporów o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Nawet bez wytycznych TSUE polskie sądy już od kilku lat oddalają roszczenia banków, także prawomocnie. Do chwili obecnej nie zapadł żaden korzystny dla banków wyrok w sprawie o wynagrodzenie.
Sądy w głównej mierze uznają, że przyznanie bankom prawa do dodatkowej opłaty w związku z wadliwą umową unieważnioną przez sąd jest bezzasadne i sprzeczne z unijną dyrektywą 93/13. Zarówno w unijnych, jak i w krajowych przepisach nie ma podstaw prawnych do kierowania tego typu roszczeń.
Ciekawe: Sądy BEZ PROBLEMU unieważniają kredyt we frankach
Poniżej przytaczamy przykłady kilku wyroków dotyczących postępowań o zapłatę wynagrodzenia, które zapadły w sądach na terenie całego kraju latach 2020-2022. Wszystkie wyroki były dla banków niekorzystne.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20.02.2020 r. do sprawy sygn. akt I ACa 635/19
Sąd Apelacyjny w Białymstoku wydał w dniu 20 lutego 2020 r. prawomocny wyrok do sprawy o sygn. akt I ACa 635/19 dotyczący kwestii zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Podobnie jak rozpoznający wcześniej sprawę Sąd Okręgowy, uznał on że na gruncie polskiego prawa cywilnego nie ma przepisów, które dawałyby bankom prawo do żądania od klientów wynagrodzenia za korzystanie z kapitału na podstawie nieważnej umowy kredytowej. W ocenie sądu, uwzględnienie roszczeń banku prowadziłoby do reaktywacji nieważnej umowy w zakresie odsetek, a to byłoby sprzeczne z sankcją zaniechania stosowania nieuczciwego warunku i brakiem prawa do uzyskiwania z tego tytułu korzyści.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 05.02.2020 do sprawy o sygn. akt XXV C 1669/16
Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 5 lutego 2020 r. do sprawy o sygn. akt XXV C 1669/16 uznał, że przedsiębiorca (bank) stosujący wzorce umowne zawierające nieuczciwe postanowienia nie zasługuje na ochronę mającą na celu zrekompensowanie mu niekorzystnych skutków zawarcia z konsumentem takiej umowy. Zniweczyłoby to ochronny charakter przepisów o niedozwolonych postanowieniach oraz o nieważności umowy. Próba wykreowania dodatkowych roszczeń wykraczających poza świadczenia restytucyjne, czyli zwrot wzajemnie wpłaconych kwot w związku z nieważną umową, doprowadziłaby do sytuacji, że bank czerpałby dodatkowe korzyści z tytułu nieuczciwej umowy, co niwelowałoby odstraszające skutki dyrektywy 93/13.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 09.07.2020 do sprawy o sygn. akt XXV C 1050/18
W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie rozpoznającego sprawę o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (rzekome koszty pozyskania kapitału), takie roszczenie nie przysługuje bankowi, gdyż brak jest ku temu podstaw prawnych.
Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 16.03.2021 do sprawy o sygn. akt I C 786/20
W sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w Krakowie za uzasadnione uznane zostały żądania kredytobiorców wyrażone w petitum pozwu, aby w sytuacji unieważnienia umowy nie oddawać bankowi więcej niż kwota pożyczonego kapitału.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28.10.221 do sprawy o sygn. akt I ACa 244/21
Sąd Apelacyjny w Szczecinie uznał, że roszczenie banku nie ma oparcia w przepisach krajowych, jak i unijnych. W razie przyznania bankowi prawa do wynagrodzenia z tytułu umowy, która w wyniku jego działań sprzecznych z prawem stała się nieważna, bankowi opłacałoby się zawierać tego typu umowy, bo zawsze czerpałby z tego korzyści. Sąd uznał, że bank nie może domagać się od kredytobiorcy wynagrodzenia wyliczonego w oparciu o stawkę, która nie odnosiła się do łączącej strony umowy. Doszłoby wówczas do bezpodstawnego wzbogacenia banku.
Wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 10.02.2022 do sprawy o sygn. akt I C 843/20
Sąd w Suwałkach uznał, że brak jest podstaw do uznania aby po stronie banku w ogóle powstało roszczenie dotyczące wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. W polskim prawodawstwie nie ma przepisów przyznających prawo do wynagrodzenia z tytułu nieważnej umowy.
Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 03.03.2022 do sprawy o sygn. akt XVIII C 1038/20
Sąd w Poznaniu stwierdził, że nie ma podstaw by twierdzić, że doszło do wzbogacenia się kredytobiorców względem banku na skutek korzystania z pożyczonego im kapitału. Przedsiębiorca (bank) posługujący się wzorcami umownymi zawierającymi klauzule abuzywne nie zasługuje na ochronę, która miałaby mu zrekompensować negatywne skutki swoich działań.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25.06.2022 r. do sprawy o sygn. akt I ACa 545/21
W ocenie sądu w Katowicach, przyznanie bankowi prawa do wynagrodzenia prowadziłoby do ukarania nie banku za stosowanie abuzywnych postanowień, ale kredytobiorcy. W polskim prawodawstwie brak jest przepisów, na podstawie których można by przyznać bankowi prawo do wynagrodzenia. Sąd odrzucił przy tym przepisy, na które powołał się bank tj. art. 405 k.c. dotyczący bezpodstawnego wzbogacenia oraz 410 k.c. dotyczący świadczeń nienależnych. Świadczeniem banku w omawianej sprawie była wyłącznie wypłata kredytu. Umożliwienie kredytobiorcy korzystania z udostępnionego kredytu, w ocenie sądu nie stanowi świadczenia banku, ale jedynie wynika z nienależnego świadczenia.
Dodaj Opinie