Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w sprawie najważniejszych zagadnień prawnych dotyczących sporów na tle kredytów frankowych jest wyczekiwana z niecierpliwością zarówno przez frankowiczów, jak i przez banki. Ma ona ujednolicić linię orzeczniczą, a poprzez to przyspieszyć procedowanie postępowań w sądach. O ile zawarte w uchwale postanowienia będą miały znaczenie dla tych kredytobiorców, którzy już skierowali pozwy sądowe przeciw bankom, to pozostali nie mogą liczyć na samoczynną poprawę ich sytuacji.
Uchwała nie spowoduje, że umowy kredytowe automatycznie staną się nieważne. Naiwnym jest również liczenie na to, że banki masowo zaczną proponować ugody pozasądowe. Wielu banków na to po prostu nie stać. Jakie kwestie ma uregulować uchwała? Kiedy można się spodziewać jej podjęcia? Czy warto zwlekać z pozwem?
Kiedy uchwała SN dla Frankowiczów? Czy warto na nią czekać?
Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska w styczniu br. skierowała do pełnego składu Izby Cywilnej SN sześć pytań, w związku z ujawnionymi rozbieżnościami w wykładni przepisów prawa w ramach orzecznictwa sądów powszechnych w sprawach frankowych. Pierwotnie zagadnienia te miały zostać rozstrzygnięte w formie uchwały w marcu br. Ze względu na pandemię termin został odroczony do 11 maja 2021 r.
Jednak także i w maju sędziom Izby Cywilnej SN nie udało się przyjąć uchwały. Zadecydowali oni o wystąpieniu z prośbą o stanowiska do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Finansowego, Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego oraz Rzecznika Praw Dziecka.
Przeczytaj: Czy każdą umowę frankową można już unieważnić
Jak wiadomo, wszystkie pięć instytucji przesłało przed wakacjami swoje opinie. Z ich treści wynika, że RPO i RF przychylnie odnieśli się do oczekiwań frankowiczów, natomiast NBP i KNF stanęły po stronie banków. Na chwilę obecną nie wiadomo czy skład orzekający sędziów SN weźmie pod uwagę przedłożone stanowiska i w jakim zakresie. Nie jest też znany termin podjęcia uchwały, pomimo że Małgorzata Manowska sugeruje, iż posiedzenie SN w tej sprawie mogłoby odbyć się we wrześniu.
Biorąc pod uwagę fakt, że termin wydania uchwały był kilkakrotnie przesuwany, a stanowiska poproszonych o opinię instytucji muszą zostać przeanalizowane przez sędziów, wydaje się, że termin wrześniowy jest mało realny. Czy zatem warto zwlekać z pozwem na podjęcie uchwały? Większość kwestii, które mają zostać uregulowane, doczekała się już interpretacji, a sędziowie opierają się na dotychczasowych wyrokach SN i TSUE.
Jakie kwestie ma rozstrzygnąć uchwała SN?
Pytania zadane przez Prezes SN odnoszą się do zagadnień, które zasadniczo nie budzą u sędziów już większych wątpliwości, a linia orzecznicza w tym zakresie jest ukształtowana.
Pierwsze pytanie dotyczy możliwości zastąpienia niedozwolonej klauzuli przeliczeniowej, bazującej na tabeli kursów banku, innym sposobem określenia kursu waluty np. średnim kursem NBP. TSUE w swoich orzeczeniach definitywnie rozstrzygnął tę kwestię, wskazując że jest to niedopuszczalne.
Kolejne dwa pytania poruszają kwestię utrzymania w mocy umowy w sytuacji jeśli nie da się ustalić wiążącego strony kursu waluty. W tym obszarze sądy bazują na wyroku TSUE z października 2019 r., zgodnie z którym w przypadku gdy niedozwolone zapisy miały zasadniczy wpływ na treść umowy, a ich usunięcie spowoduje, że umowa nie może być dalej wykonywana, to należy ją unieważnić.
Sędziowie w większości przychylają się do tej tezy i stwierdzają nieważność umów kredytowych. Rzadziej podejmowane są rozstrzygnięcia o przekształceniu umowy (tzw. odfrankowienie) w kredyt złotowy z pozostawieniem oprocentowania według stawki LIBOR obowiązującej dla kredytów walutowych (niższej niż WIBOR w kredytach złotowych).
Odpowiedzi na kolejne dwa pytania zostały już udzielone w przyjętej przez SN uchwale III CZP 6/21 z dnia 07.05.2021 r., która uzyskała status zasady prawnej, wiążącej zarówno sądy powszechne jak i inne składy orzekające SN. Z treści tej uchwały wynika, że w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy każdej ze stron przysługują oddzielne roszczenia (teoria dwóch kondykcji), natomiast przedawnienie roszczeń banków biegnie dopiero od momentu, kiedy umowa kredytowa stała się trwale bezskuteczna. Na razie nie jest do końca wiadome o jaki moment chodzi – czy jest to data wydania przez konsumenta świadomego oświadczenia, że chce unieważnienia umowy? Te niejasności może jednak rozwiać pisemne uzasadnienie do uchwały z 7 maja br.
Sprawdź: Ranking Kancelarii Frankowych
Ostatnie z zagadnień dotyczy sprawy budzącej najwięcej emocji. Chodzi o prawo banków do wynagrodzenia za korzystanie przez kredytobiorcę z udostępnionego kapitału. Takimi roszczeniami banki straszą frankowiczów zamierzających wytoczyć im proces sądowy.
Na chwilę obecną wszystkie pozwy banków w tym zakresie były oddalane. Większość prawników uważa, że w przepisach krajowych i unijnych brak jest podstaw prawnych dla takich roszczeń. Stanowisko to popierają RPO, RF oraz UOKiK.
Biorąc powyższe pod uwagę największe znaczenie uchwały będzie w sferze psychologicznej. Prawdopodobnie jej podjęcie (o ile zostanie podjęta kiedykolwiek) spowoduje masowe składanie pozwów przez osoby, które podjęły decyzję, że pozwą bank dopiero po uchwale SN.
Sądy radzą sobie bez uchwały IC SN
Jak widać na podstawie statystyk, z każdym miesiącem przybywa wyroków w sprawach frankowych, jak i nowych pozwów. Linia orzecznicza ukształtowała się już na tyle, że wyroki zapadają naprawdę szybko, nawet w obleganych sądach warszawskich.
Dobre kancelarie frankowe doprowadzają sprawy do finału nawet w kilka miesięcy. Co ważniejsze, orzeczenia te są zdecydowanie satysfakcjonujące dla frankowiczów. W pierwszym półroczu br. zapadło 100% prawomocnych wyroków (37 spraw) na korzyść kredytobiorców frankowych, a w I instancji 98% spraw zakończyło się wygraną frankowiczów (565 spraw wygranych, 12 przegranych).
Liczba wydanych orzeczeń jest spora, tym bardziej że w sądach lawinowo przybywa nowych pozwów. Według statystyk ZBP, na koniec kwietnia br. ilość spraw toczących się w sądach przeciwko bankom wynosiła 51 tys., a tylko w pierwszym kwartale 2021 r. do sądów trafiło 11,5 tys. pozwów.
Wyczekiwana uchwała IC SN prawdopodobnie nie wniesie wiele nowego do orzecznictwa sądów, bo większość spraw jest już uregulowana w innych uchwałach SN lub wyrokach TSUE. Będzie ona miała przypuszczalnie wymiar psychologiczny, bo nakłoni kolejnych frankowiczów do podjęcia walki przed sądem. Z całą pewnością trzeba stwierdzić, że rozstrzygnięcia SN nie przełożą się automatycznie na wszystkie umowy kredytowe. Nadal konieczne będzie złożenie w sądzie pozwu przeciwko bankowi.Czy warto więc czekać na uchwałę, biorąc pod uwagę, że sędziowie radzą sobie dobrze bez niej i wydają korzystne dla frankowiczów orzeczenia w postaci unieważnienia umowy kredytowej lub jej odfrankowienia?
Fala kolejnych pozwów zapewne przełoży się na wydłużenie postępowań sądowych, tak więc lepiej nie czekać na kolejne rozstrzygnięcia SN i wnieść pozew już teraz.
Nie warto także łudzić się nadzieją na otrzymanie od banku propozycji ugody. Jedyny bank, który zaczął taką akcję to PKO BP a i tak proponuje on ugody tylko kredytobiorcom, którzy mają już sprawę w sądzie. Pozostałych banków nie stać na takie wydatki, bo pochłonęłyby one większość kapitałów własnych, a w przypadku niektórych instytucji finansowych (Getin Bank, BPH) doprowadziłyby do bankructwa. Żaden zarząd nie podejmie decyzji, która zaprowadziłaby bank na skraj upadłości. Tak więc, łudzenie się kolejnymi obietnicami systemowego rozwiązania sporów lub otrzymania satysfakcjonującej propozycji ugody jest pozbawione sensu.
Jeśli z naszego tekstu dowiedziałeś się czegoś ciekawego POLUB NASZ PROFIL NA FACEBOOKU – FRANKOWICZE WIADOMOŚCI dla Ciebie to tylko kliknięcie, dzięki któremu zawsze będziesz miał dostęp do najnowszych informacji w sprawach frankowiczów, a dla nas zachęta do dalszego tworzenia pomocnych treści. Dziękujemy!
Dodaj Opinie