Spłacasz Kredyt we Frankach? Zobacz, co się zmieniło i jakie masz opcje w 2024 roku

W porównaniu z poprzednimi latami sytuacja Frankowiczów w 2024 roku jest dużo lepsza. Obecnie wygrywają oni w sądach prawie 98% spraw. Przyczyniły się do tego zmiany w prawie i korzystne orzecznictwo TSUE. Korzystne wyroki zachęciły innych do składania pozwów i ruszyła lawina, co w tej chwili często jest czynnikiem opóźniającym rozpoznanie sprawy. Sprawdź, co dokładnie się zmieniło i co możesz zrobić, aby spłacanie uciążliwych rat w czasie trwania procesu zawiesić.

Co nowego wnosi do spraw frankowych najnowsze orzecznictwo TSUE ?

Sytuacja Frankowiczów zmieniła się diametralnie po kolejnych orzeczeniach TSUE. W 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał aż 10 orzeczeń w kwestiach sporów Frankowiczów z bankami. Cztery z nich mają największy wpływ na obecną sytuację kredytobiorców frankowych w sądach. Są to:

• Orzeczenie TSUE z dnia 14 grudnia 2023 roku w sprawie C-140/22. W wyroku tym Trybunał potwierdził, że ustawowe odsetki należą się Frankowiczom od daty wskazanej w złożonej reklamacji lub wezwaniu do zapłaty. Wyrok ten kwestionuje wcześniejsze stanowisko Sądu Najwyższego, który zobowiązał Frankowiczów do składania oświadczeń o kwestionowaniu umowy w czasie trwania postępowania i dopiero od tej daty mogły być naliczane odsetki. Obecny wyrok TSUE jest więc o wiele korzystniejszy dla kredytobiorców. Sprawił on, że czas gra na korzyść konsumentów i na niekorzyść banku.
• Wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 roku w sprawie C-287/22 może być ważny dla Frankowiczów z aktywnym kredytem. Trybunał wskazał sądom na możliwość zabezpieczenia powództwa Frankowicza, co może skutkować zawieszeniem płatności rat w czasie trwania postępowania. Wcześniej sądy najczęściej takie wnioski o zabezpieczenie roszczeń oddalały. Obecnie po wyroku TSUE uznają je w 70-80 %, a te, które są odrzucane, często mają braki formalne.
• W wyroku TSUE z 15 czerwca 2023 roku w sprawie C-520/21 Trybunał uznał, że bankom nie należy się wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w przypadku nieważności umowy kredytowej. Potwierdził to jeszcze w 3 innych orzeczeniach.
• W orzeczeniu TSUE z 8 czerwca 2023 w sprawie C-570/21 Trybunał rozszerzył definicję konsumenta. Wcześniej kredytobiorca, który był jednocześnie przedsiębiorcą, mógł zostać uznany za konsumenta jedynie w przypadku przeznaczenia w marginalnym stopniu kredytu na działalność gospodarczą. Obecnie Trybunał orzekł, że osoba biorąca kredyt mieszany, w którym cel gospodarczy nie jest dominujący, może w pełni korzystać z ochrony konsumenckiej. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca przeznaczył nawet 49% kredytu na działalność, nadal posiada status konsumenta i może korzystać z jego praw. 

Powyższe wyroki TSUE są obecnie podstawą linii orzeczniczej polskich sądów w sprawach frankowych i przyczyniają się do wygrywania przez Frankowiczów większości spraw.

Jakie zmiany w prawie wpływają na sytuację Frankowiczów w 2024 roku?

Wpływ na sytuację kredytobiorców frankowych obecnie mają też zmiany w prawie, które weszły życie w ubiegłym roku. Oto one:

Zmiana z 15 kwietnia 2023 roku dotycząca właściwości miejscowej sądów

Istotną zmianą dla Frankowiczów jest zmiana dotycząca właściwości miejscowej sądów w sprawach kredytów denominowanych i indeksowanych do waluty obcej. Chodzi o miejsce składania pozwów. Wcześniej Frankowicz miał do wyboru złożenie pozwu w miejscowości będącej siedzibą banku lub swojego miejsca zamieszkania. Zmiana, która weszła w życie 15 kwietnia 2023 roku, zawęża tę możliwość do miejsca zamieszkania konsumenta. Wprowadzenie tej zmiany miało na celu rozłożenie spraw frankowych na sądy w całej Polsce, aby zapobiec nagromadzeniu się dużej ilości spraw w największych miastach. Wpłynęło to korzystnie na przyspieszenie spraw w mniejszych miejscowościach.

Zmiana z 1 lipca 2023 roku dotycząca właściwości rzeczowej sądów

Zgodnie z tą zmianą obecnie większość spraw trafia do sądów rejonowych, pozostawiając głównie Frankowiczom rozpoznawanie spraw w sądach okręgowych. Wcześniej wszystkie sprawy, także te, które nie dotyczyły kredytów frankowych, a których przedmiot sporu był wyższy niż 75 tys. zł, trafiały do sądów okręgowych. Obecnie w sądach okręgowych rozpoznaje się sprawy, w których przedmiot sporu wynosi ponad 100 tys. złotych.

Niezależnie od tego wprowadzono zmiany do kodeksu cywilnego, które zobowiązują przedsiębiorców, czyli banki w sporach z konsumentami do powołania wszystkich dowodów, wniosków i twierdzeń już na wstępnym etapie postępowania, czyli w odpowiedzi na pozew, jeśli to bank jest stroną pozwaną. Ma to na celu uniemożliwienie celowego przedłużania postępowania. Oprócz tego na przedsiębiorców, w tym przypadku bank, został nałożony obowiązek dążenia do polubownego rozwiązania sporu z konsumentem.

Zmiana z 14 marca 2024 roku

Istotną zmianą, która sprawdziła się już w czasie pandemii, jest wprowadzenie na stałe do kodeksu postępowania cywilnego rozpraw zdalnych. W chwili obecnej jeszcze nie wszystkie sądy korzystają z tej możliwości, ale jest szansa, że niedługo to się zmieni i przyspieszy bieg spraw.

Wszystkie te zmiany mają na celu przyspieszenie postępowań i rozładowanie nagromadzenia się spraw frankowych w sądach.

Co nowego wniosła najnowsza Uchwała Sądu Najwyższego?

Wydana 25 kwietnia 2024 roku bardzo istotna dla Frankowiczów Uchwała Sądu Najwyższego III CZP 25/22 ma moc zasady prawnej, czyli wiąże wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego i powinna być uwzględniana w sprawach frankowych w sądach krajowych. Sąd Najwyższy stwierdził, że:

• Sąd w przypadku stwierdzenia wadliwości umowy nie może uzupełniać wadliwych postanowień, które regulowałyby przeliczanie waluty, np. przy użyciu średniego kursu NBP.
• Sąd wskazał, że po usunięciu z umowy klauzul abuzywnych umowa w całości staje się nieważna. 
• Sąd opowiedział się po stronie teorii dwóch kondykcji w orzecznictwie, wskazując jednocześnie, że przy stwierdzeniu nieważności umowy nawet w przypadku niespłaconego kapitału, roszczenia Frankowicza i banku traktuje się jako niezależne. Oznacza to, że bank zobowiązany jest do zwrotu Frankowiczowi wszystkich wpłat, a kredytobiorca do spłaty kapitału.
• Sąd stwierdził, że bieg przedawnienia roszczeń banku zaczyna się w momencie, gdy kredytobiorca zakwestionuje umowę. Jest to najczęściej data złożenia wezwania do zapłaty lub reklamacji.
• Sąd Najwyższy wykluczył możliwość dochodzenia roszczeń, które wykraczają poza zwrot dokonanych wpłat. Dotyczy to obu stron, zarówno Frankowicza, jak i banku.

Jak wyglądają obecne statystyki w sprawach frankowych w świetle nowych orzeczeń i zmian?

Korzystne orzecznictwo TSUE, Uchwała Sądu Najwyższego i wprowadzone zmiany w prawie przyczyniają się do wygrywania spraw przez Frankowiczów, co zachęca innych do składania pozwów. O ile w 2021 roku złożono około 63 tys. pozwów, obecnie składa się ich dużo więcej. Już w 2023 roku liczba ta wzrosła do 90 tys. pozwów, a obecnie cały czas rośnie. Na koniec 2023 roku w sądach było około 150 tys. aktywnych spraw frankowych i przewiduje się, że na koniec 2024 roku liczba ta wzrośnie do 200 tysięcy.

Mimo że Frankowicze często narzekają na wydłużający się czas postępowania, obserwuje się także dynamiczny wzrost wydawania wyroków w sprawach frankowych. O ile w 2021 roku takich wyroków wydano niespełna 1 tys., to w 2023 roku aż ponad 16 tys. Co istotne w 2023 roku spośród wszystkich wyroków liczba wyroków korzystnych dla Frankowiczów w sądach I instancji wynosiła 97%, a w sądach apelacyjnych aż 99%. I chociaż w sprawach frankowych to bank najczęściej składa apelację, wyraźnie widać, że sądy II instancji orzekają na korzyść Frankowiczów także w zakresie tych 2% wyroków, które były dla nich niekorzystne w postanowieniach sądu I instancji.

Czy warto zawrzeć z bankiem ugodę i czy trzeba obawiać się, że bank pozwie Frankowicza?

Zaproponowaną przez bank ugodę zawsze warto przeanalizować ze swoim pełnomocnikiem biegłym w sprawach frankowych pod kątem własnych korzyści i siły zarzutów banku. Trzeba jednak pamiętać, że ewentualna ugoda z bankiem najczęściej zamyka Frankowiczowi możliwość dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. Nie warto się więc z nią spieszyć. Lepiej złożyć przeciwko bankowi pozew, a wraz z nim wniosek o zabezpieczenie powództwa, które w przypadku zaakceptowania przez sąd zawiesi raty. Wtedy można spokojnie czekać na wyrok i ewentualne rozważać podpisanie ugody, która zaproponowana przez bank na etapie postępowania sądowego, jest często dla Frankowiczów korzystniejsza.

Na pytanie, czy Frankowicz może się obawiać, że bank go pozwie, odpowiedź jest niejednoznaczna. Sytuacja zmieniła się o tyle, że po wyroku TSUE banki nie pozywają już o bezumowne korzystanie z kapitału, ale wciąż mogą pozywać o jego zwrot. Warto wiedzieć, że bankom biegnie 3-letni okres przedawnienia od daty złożenia przez kredytobiorcę reklamacji. Mogą się więc spieszyć z pozwami. W przypadku otrzymania takiego pozwu Frankowicz powinien jak najszybciej skontaktować się ze swoim pełnomocnikiem z kancelarii prawnej, który podejmie dalsze kroki w sprawie, aby jak najlepiej zabezpieczyć interesy Frankowicza.

Jak widać, najnowsze orzecznictwo TSUE i zmiany w prawie doprowadziły do znacznego zwiększenia wygrywania spraw frankowych, a jednocześnie zasypały sądy lawiną nowych pozwów, co może przedłużać czas postępowania. Niezwykle istotne jest, aby w tym nawale spraw w sądach i wydłużonym okresie oczekiwania na wyrok, Frankowicz jak najlepiej zadbał o swoją sytuację i złożył wniosek o zabezpieczenie powództwa, który w przypadku akceptacji przez sąd, pomoże mu spokojnie oczekiwać na zakończenie sprawy.