Frankowicze myślą, że czeka ich dramat? Sąd Apelacyjny w Warszawie zaskakuje postępami [Statystyki, Sędziowie, Wyroki]

Około 5 lat może czekać na wyznaczenie rozprawy frankowicz, którego sprawa trafiła do warszawskiej apelacji. Powodem jest oczywiście ogromne obciążenie tej jednostki sprawami cywilnymi, w dużej mierze właśnie tymi frankowymi, które niczym lawina przeszły przez Sąd Okręgowy w Warszawie i w większości przypadków doczekały się zaskarżenia, czy to ze strony banku, czy to kredytobiorcy. Wierzymy, że najbardziej rzetelne informacje na temat sytuacji w stołecznym Sądzie Apelacyjnym możemy zdobyć u źródła. Dlatego zapytaliśmy rzeczniczkę prasową sądu o kilka niezwykle istotnych kwestii, pozwalających nam lepiej zrozumieć, dlaczego kredytobiorcy muszą tak długo czekać na prawomocne wyroki w sprawach przeciwko bankom.

• Nadmiar spraw frankowych powoduje, że Sąd Apelacyjny w Warszawie szuka efektywnego sposobu na rozładowanie kolejek. Nie wszystkie wymagają bezpośredniego zaangażowania Ministerstwa Sprawiedliwości
• Od początku tego roku w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie działa pierwszy wyspecjalizowany drugoinstancyjny wydział frankowy, w którym na razie orzeka 18 sędziów. Docelowo liczba etatów sędziowskich w tym wydziale ma wynieść 20
• W ramach wsparcia wydziałów cywilnych do rozpatrywania spraw frankowych oddelegowano sędziów VII Wydziału Gospodarczego
• Statystyki orzecznicze Sądu Apelacyjnego w Warszawie wskazują na duże rozbieżności pomiędzy liczbą wyroków frankowych wydawanych przez poszczególnych sędziów. Rzeczniczka prasowa sądu tłumaczy, z czego to wynika.

Sąd Apelacyjny w Warszawie próbuje sobie poradzić z frankowym gradobiciem. Idzie mu coraz lepiej?

Gdy piszemy o nadmiernym obciążeniu wydziałów cywilnych sprawami frankowymi, zwykle podajemy przykład Sądu Okręgowego w Warszawie i tamtejszego Wydziału Frankowego. Prawda jest jednak taka, że jesteśmy na etapie, w którym tysiące spraw o symbolu 049 cf zaczynają opuszczać I instancję i w wyniku zaskarżenia trafiają do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Na chwilę obecną w sądach okręgowych apelacji warszawskiej na rozpoznanie czeka blisko 50 tys. sporów frankowych. Tylko w Sądzie Apelacyjnym tych spraw jest ok. 16 tys. Liczba ta odpowiada ok. 40% spraw frankowych w całej Polsce.

Z tego względu trudno porównywać sytuację Sądu Apelacyjnego w Warszawie z podobnymi jednostkami zlokalizowanymi w innych stolicach województw. Stołeczna apelacja musi dziś sobie poradzić ze skutkami zaniechań Ministerstwa Sprawiedliwości: jeszcze w 2019 roku, przed falą frankowych powództw, na rozprawę w sprawie cywilnej trzeba było w tym sądzie czekać ok. 12 miesięcy. Czas oczekiwania stopniowo się wydłużał – dziś jest aż pięciokrotnie dłuższy niż przed napływem spraw o frankowe hipoteki. Z dzisiejszej perspektywy bez cienia wątpliwości można stwierdzić, że dwa zaniechania resortu sprawiedliwości w ogromnym stopniu przyczyniły się do aktualnych problemów Sądu Apelacyjnego w Warszawie z opanowaniem frankowego wpływu:

• w 2021 roku, gdy powstawał XXVIII Wydział Cywilny, tzw. Frankowy, Ministerstwo nie pokusiło się o utworzenie jego odpowiednika w apelacji. Ów wydział bardzo szybko stał się niemal fabryką wyroków, które następnie były zaskarżane do II instancji. Kwestią czasu było, aż wydziały cywilne Sądu Apelacyjnego w Warszawie zostaną zapchane pretensjami banków i kredytobiorców, chcących rewizji uzyskanych wyroków
• resort bardzo późno zdecydował się na zmianę właściwości miejscowej sądów: miało to miejsce dopiero w połowie kwietnia 2023 roku, czyli gdy katastrofalna sytuacja w sądownictwie, związana właśnie z hipotekami frankowymi, trwała już w najlepsze. Gdyby nowela została wprowadzona szybciej, rozkład spraw frankowych od początku byłby znacznie bardziej równomierny, a Warszawa nie zostałaby zalana jedną kategorią spraw.

Zmierzamy do tego, że za obecny kryzys w warszawskiej apelacji trudno winić samych sędziów, którzy robią, co mogą, by opanować wpływ, ale mają ograniczone moce przerobowe i niedostatecznie liczną obsadę do pomocy. Przypominamy, że w tym sądzie wciąż trwają rekrutacje na stanowiska asystenckie i urzędnicze. Co więcej, dotyczą one VIII Wydziału Cywilnego, czyli niedawno utworzonej wyspecjalizowanej sekcji, która odpowiada za rozpatrywanie nowo wpływających spraw o symbolu 049 cf.

Oto wskaźnik opanowania wpływu w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie: I kwartał 2025 roku przyniósł sporą niespodziankę

Jak wygląda obecnie opanowanie wpływu w Warszawie? Rzeczniczka prasowa Sądu Apelacyjnego, SSA Alicja Fronczyk, przesłała nam dokładne dane:

Wydziały cywilne (wszystkie kategorie spraw):

rok 2023 – 51,6 proc.

rok 2024 – 58,6 proc.

I kwartał 2025 roku – 93,6 proc.

Wydziały cywilne – sprawy ACa (ogółem):

rok 2023 – 41,3 proc.

rok 2024 – 35,6 proc.

I kwartał 2025 roku – 66,7 proc.

Wydziały cywilne – sprawy ACa – frankowe – 049cf:

rok 2023 – 35,9 proc.

rok 2024 – 32,6 proc.

I kwartał 2025 roku – 65,4 proc.

Nas oczywiście interesuje wskaźnik opanowania wpływu dla spraw frankowych, który w 2024 roku zmalał o 3,3 pp względem roku 2023 do alarmująco niskiego poziomu. W I kwartale bieżącego roku pokrycie wpływu znacząco wzrosło, do czego mogło się przyczynić powstanie w apelacji Wydziału Frankowego i skierowanie do tej kategorii spraw większej grupy orzeczników. Przypuszczamy, że znaczenie miała również zmiana strategii procesowej w samych bankach, które w wielu przypadkach rezygnują ze składania apelacji w nadziei na minimalizację kosztów rozliczeń z klientami.

Uczciwie należy zaznaczyć, że spadek pokrycia wpływu w 2024 roku nie wynikał z mniejszej liczby wydanych wyroków. Przeciwnie – tempo orzecznicze sędziów warszawskiej apelacji przyśpieszyło: w 2023 roku załatwili oni 3 187 spraw o symbolu 049 cf, a rok później liczba załatwionych spraw wzrosła do 3 585. Wzrost tempa orzeczniczego to ok. 12 proc. rdr. Problemem jest natomiast to, że pomiędzy 2023 a 2024 rokiem drastycznie wzrosła liczba frankowych apelacji trafiających do sądu w Warszawie: w 2023 roku było ich 8 872, a rok później już 10 971. Wzrost liczby frankowych apelacji wyniósł więc rdr ponad 23 proc.

Z czego wynikają dysproporcje orzecznicze w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie? Rzeczniczka wyjaśnia

Przed ok. dwoma tygodniami szerzej zajęliśmy się tematem wydajności orzeczniczej u poszczególnych sędziów i wskazaliśmy na duże rozbieżności pomiędzy zasobnością poszczególnych referatów, a także liczbą wyroków wydawanych przez warszawskich orzeczników. Sąd Apelacyjny w Warszawie dość szybko zareagował na nasz tekst, prostując niektóre zawarte w nim informacje. Po publikacji oficjalnego komunikatu ze strony sądu wymieniliśmy korespondencję z rzeczniczką prasową tej instytucji i zadaliśmy kilka dodatkowych pytań celem uzyskania lepszej wiedzy na temat przyczyn znacznych rozbieżności pomiędzy statystykami „frankowych sędziów”.

Rzeczniczka prasowa Sądu Apelacyjnego w Warszawie precyzyjnie wyjaśniła nam, jakie czynniki należy brać pod uwagę, analizując te dane.

Przede wszystkim warto wskazać na fakt, że decyzją kierownictwa Sądu do rozpoznawania spraw o symbolu 049 cf (dotyczących hipotek frankowych) zostali włączeni także sędziowie z VII Wydziału Gospodarczego i Własności Intelektualnej. Choć formalnie nie są oni częścią wydziałów cywilnych, to jednak wspierają je w prowadzeniu spraw frankowych, co znalazło odzwierciedlenie w strukturze ich referatów – do każdego z nich trafiło po kilkadziesiąt takich spraw. Taka organizacja pracy ma charakter pomocniczy i wynika właśnie z decyzji o odciążeniu wydziałów cywilnych. Wśród sędziów zaangażowanych we wspomaganie rozpoznawania spraw frankowych znajdują się: Zuzanna Adamczyk, Jacek Bajak, Urszula Dąbrowska, Jolanta De Heij-Kaplińska, Maciej Dobrzyński, Przemysław Feliga, Agnieszka Gołaszewska, Anna Hrycaj, Łukasz Klimowicz, Paweł Iwaniuk, Marcin Kołakowski, Małgorzata Mączkowska, Anna Rachocka, Anna Szanciło, Tomasz Szczurowski, Adrianna Szewczyk-Kubat, Tomasz Wojciechowski, Dorota Wybraniec oraz Arkadiusz Ziarko.

Dość łatwo można też wyjaśnić przypadki sędziów, którzy w referatach mają po kilkaset spraw o symbolu 049 cf i nie wydali w tym roku ani jednego wyroku. Przykładem może tu być sędzia Jolanta Stasińska, która stosunkowo niedawno została przydzielona do orzekania w ramach VIII Wydziału Cywilnego (frankowego) i pierwszą sesję w tym wydziale odbyła dopiero w dniu 22 maja 2025. Trudno zatem, aby frankowy dorobek orzeczniczy tej sędzi był w bieżącym roku wyższy.

Tajemnica zerowych statystyk niektórych sędziów w końcu została wyjaśniona

Dzięki uprzejmości rzeczniczki weszliśmy w posiadanie danych dotyczących poszczególnych sędziów Sądu Apelacyjnego w Warszawie, orzekających w sprawach frankowych. Publikujemy je tak, jak je otrzymaliśmy, w postaci tabelarycznej, z uwzględnieniem takich informacji, jak moment rozpoczęcia orzekania sędziego w sprawach frankowych, efektywny czas pracy, ogólna liczba zakończonych spraw oraz liczba wydanych wyroków w sporach o symbolu 049 cf.

Dzięki tym danym wyraźnie widzimy, że sędziowie, którzy do końca kwietnia br. nie wydali żadnego wyroku w sprawach frankowych, niekoniecznie są nieefektywni. Dla przykładu sędzia Przemysław Feliga, który na co dzień orzeka w VII Wydziale Gospodarczym i jego rola w rozpatrywaniu spraw frankowych jest tak naprawdę wspomagająca, od stycznia do końca kwietnia br. zakończył 41 spraw. Podobnym przypadkiem jest sędzia Adam Malinowski, przewodniczący XXVIII Wydziału Cywilnego SO w Warszawie, który 1 marca br. został delegowany do apelacji. Do końca kwietnia wydał 18 wyroków, zero w sprawach frankowych. Z nadesłanych nam przez rzeczniczkę danych wynika, że faktyczne orzekanie sędzia Malinowski rozpoczął dopiero w połowie maja br. Stąd nie może dziwić taka, a nie inna statystyka orzecznicza.

Rzeczniczka prasowa sądu zwróciła ponadto uwagę na rolę efektywnego czasu pracy sędziego, który korzysta przecież z urlopów wypoczynkowych czy zwolnień lekarskich, co znów przekłada się na liczbę wydawanych wyroków. Nie można również zapominać o tym, że część sędziów skierowanych do orzekania w sprawach o symbolu 049 cf ma obniżony współczynnik przydziału ze względu na sprawowane funkcje.

Rzeczniczka prasowa sądu przekazała nam też szczegółowe informacje na temat VIII Wydziału Cywilnego (potocznie nazywanego frankowym), w którym na chwilę obecną orzeka 18 sędziów. Tu należy zaznaczyć, że niektórzy z nich pełnią funkcje administracyjne, co z kolei powoduje mniejszy przydział spraw, przekładający się na mniejszą liczbę wyroków. Stąd można przyjąć, że realnie kadra sędziowska w tym wydziale stanowi odpowiednik dla 15 pełnych etatów. W wydziale frankowym warszawskiej apelacji docelowo ma zasiadać 20 orzeczników. Z informacji, których nam udzielono, wynika, że wciąż trwają procesy zmierzające do delegowania do Wydziału Frankowego kolejnych sędziów.

Tabela: Dane statystyczne Sąd Apelacyjny w Warszawie za okres od 1 stycznia 2025 roku do 30 kwietnia 2025 roku

Frankowi sędziowie nadal bez dostępu do zapowiadanego przez resort kalkulatora roszczeń

Obecnie sędziowie z VIII Wydziału Cywilnego rozpoznają miesięcznie na rozprawach 10 spraw apelacyjnych (ACa), dodatkowo 30 spraw na posiedzeniach niejawnych. Naszą uwagę przykuła informacja o tym, że mimo wielu zapowiedzi ze strony resortu sprawiedliwości, sędziowie nadal nie dysponują kalkulatorem do rozliczeń frankowych roszczeń. Tymczasem w związku z coraz częściej zgłaszanymi zarzutami potrącenia, konieczność przeprowadzenia matematycznych wyliczeń zabiera sędziom dodatkowy czas.

Korzystając ze sposobności, zadaliśmy rzeczniczce prasowej Sądu Apelacyjnego w Warszawie pytanie na temat oceny pracy pełnomocniczki ministra ds. ochrony praw konsumentów, dr Wiewiórowskiej-Domagalskiej. Nie omieszkaliśmy też zapytać o zdanie sądu w temacie projektu ustawy frankowej. Rzeczniczka prasowa, SSA Alicja Fronczyk, przekazała nam, że Sąd Apelacyjny nie będzie dokonywał oceny działań ustawodawcy ani samej pełnomocniczki. Powodem jest „sprzeczność interesów konsumentów i banków i zantagonizowanie środowisk po obu stronach tego sporu”. Sąd obawia się, że publiczne wyrażenie ocen mogłoby podważyć zaufanie do niego jako bezstronnego arbitra.

Od rzeczniczki dowiedzieliśmy się także, iż utworzenie wyspecjalizowanego wydziału frankowego w ramach warszawskiej apelacji było inicjatywą kierownictwa tego sądu, które skontaktowało się w tej kwestii z ministrem. Samo obciążenie obowiązkiem rozpoznawania spraw o symbolu 049 cf sędziów VII Wydziału Gospodarczego i Własności Intelektualnej odbyło się już bez udziału Ministerstwa.

Ostatnią ważną kwestią, którą chcielibyśmy poruszyć w naszym tekście, są mechanizmy służące monitorowaniu nadmiernych opóźnień w rozpoznawaniu spraw. W odpowiedzi na nasze zapytanie o tę kwestię, rzeczniczka potwierdziła, iż kierownictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie ma dostęp do narzędzi pozwalających na analizę pracy sędziów. Dzięki tym narzędziom możliwy jest np. nadzór nad wyznaczaniem właściwej liczby spraw na rozprawy i posiedzenia. Ponadto analizowane są przyczyny odroczeń rozpraw, a także zmiany w terminach posiedzeń. W wymagających tego przypadkach podejmowane są działania o charakterze nadzorczym.

PODSUMOWANIE:

Trudno oceniać efektywność pracy Sądu Apelacyjnego w Warszawie po samych statystykach, pozbawionych fachowego komentarza. Zmiany kadrowe, jakie zachodzą przy rozpatrywaniu spraw o symbolu 049 cf, właściwie uniemożliwiają porównywanie poszczególnych referatów sędziowskich i wypracowanej dynamiki orzeczniczej. Istnieje wiele czynników, które wpływają na to, ile wyroków w sprawach frankowych sędzia jest w stanie wydać w danym przedziale czasowym, począwszy od zastosowanego współczynnika przydziału, na liczbie przydzielonych spraw niefrankowych skończywszy.

Niepokoić mogą natomiast opóźnienia w realizacji planów Ministerstwa Sprawiedliwości. O kalkulatorze umożliwiającym automatyczne rozliczenie roszczeń słyszymy od jesieni ubiegłego roku. Pilotażowy system Digitalnego Asystenta Sędziego, w skład którego wchodzi wspomniany kalkulator, miał zostać wdrożony w sześciu sądach w grudniu 2024 roku. Dołożymy starań, by dowiedzieć się, na jakim etapie jest realizacja pilotażu – uzyskanymi informacjami podzielimy się na łamach portalu.