Unieważnienie kredytu we frankach czy odfrankowienie – co się bardziej opłaca?

Dochodząc swoich roszczeń względem banku z tytułu wadliwej umowy kredytu frankowego, kredytobiorcy formułują żądania unieważnienia umowy kredytowej lub jej odfrankowienia. Takie rozstrzygnięcia oznaczają dwa różne skutki wyeliminowania z umów kredytowych klauzul abuzywnych.

Który z nich jest korzystniejszy zależy od indywidualnej sytuacji, kursu po jakim bank przeliczył kredyt, wysokości oprocentowania, kwestii czy kredytobiorca zalegał z uiszczaniem rat, czy przeciwnie – dokonywał nadpłat. Mimo że tyle czynników może zadecydować o większej opłacalności danego rozstrzygnięcia, warto jednak poznać z perspektywy Frankowicza różnicę pomiędzy unieważnieniem umowy, a jej odfrankowieniem.

Czym jest unieważnienie kredytu we frankach i jakie ma skutki?

Stwierdzenie przez sąd nieważności umowy kredytowej jest równoznaczne z koniecznością zwrotu wzajemnych świadczeń przez strony sporu. W przypadku Frankowicza świadczeniem tym jest suma wpłaconych do banku rat kapitałowo-odsetkowych.

Dokładną kwotę do zwrotu z tytułu rat można ustalić składając w banku wniosek o zaświadczenie. Z dokumentu tego można wywnioskować jakie sumy w PLN oraz ewentualnie w CHF – jeśli Frankowicz przeszedł na spłaty w tej walucie – ma do oddania bank. Na podstawie nieważnej umowy zwrotowi podlegają także inne opłaty okołokredytowe, prowizje i ubezpieczenia związane z umową. Zatem bank musi oddać wszystkie świadczenia pobrane na podstawie nieważnej umowy.

Przeczytaj: Sztuczna inteligencja sprawdzi umowę i powie czy frankowicz może pozwać bank.

Trzeba tu jednak zaznaczyć, że unieważnienie umowy wiąże się również z koniecznością oddania przez kredytobiorcę bankowi należnego mu świadczenia z tytułu pożyczonego kapitału. Tak więc Frankowicz, którego umowa kredytowa została uznana za nieważną, jest zobowiązany do zwrotu bankowi nominalnej kwoty kredytu w PLN.

Przykład 1:

W 2007 roku kredytobiorca zaciągnął kredyt indeksowany do kursu CHF o wartości 150.000 złotych. Umowa została zawarta na 30 lat i miała obowiązywać do 2037 roku. W roku 2021 sąd stwierdził, że umowa jest nieważna od początku. Do tego momentu kredytobiorca spłacił bankowi kwotę 130.000 złotych z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych, do oddania pozostało mu więc 20.000 zł. Kwota zadłużenia wg banku wyrażona w walucie obcej wynosi 37.000 CHF, czyli równowartość 157.000 zł (37.000 CHF pomnożone przez kurs sprzedaży waluty 4,25).

W tej sytuacji Frankowicz może żądać od banku zwrotu 130.000 złotych, natomiast bank domagać się kwoty 150.000 złotych, pożyczonych w ramach kredytu. Potrącając obydwa roszczenia kredytobiorca ma oddać bankowi różnicę, czyli 20.000 złotych. Gdyby nie kwestionował umowy, to musiałby jednak nadal zwrócić 157.000 zł. Korzyść Frankowicza w tej sytuacji wynosi 137.000 zł, a jego zadłużenie w CHF zostaje całkowicie anulowane.

Przykład 2:

Załóżmy, że Frankowicz zawarł umowę kredytową na wyżej określonych warunkach, jednak przez lata nadpłacał raty kredytowe. Przez kilkanaście lat od podpisania umowy spłacił łącznie więcej niż wynosiła nominalna kwota kredytu, co przekłada się na sumę uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości 180.000 zł. Biorąc pod uwagę wysokość jego aktualnego zadłużenia w CHF (30.500 CHF), bez stwierdzenia nieważności umowy musiałby oddać jeszcze bankowi kwotę 130.000 zł (30.500 CHF pomnożone przez kurs sprzedaży waluty 4,25). W związku z tym, że sąd uznał umowę za nieważną, bank musi mu zwrócić kwotę 180.000 zł tytułem wpłaconych rat kredytowych.

Bank natomiast może liczyć na odzyskanie 150.000 zł pożyczonego kapitału. Po wzajemnym potrąceniu świadczeń okazuje się, że to nie kredytobiorca ma do oddania jeszcze 130.000 zł, ale bank ma mu zwrócić nadpłatę w kwocie 30.000 zł (180.000 zł minus 150.000 zł). Zysk Frankowicza wynosi tutaj 160.000 zł (30.000 zł nadpłaty plus 130.000 zł anulowanego zadłużenia).

Jak zostało zobrazowane na powyższych przykładach, niezależnie od tego czy kredytobiorca nie spłacił jeszcze całości kapitału, czy też dokonał nadpłaty, unieważnienie umowy kredytowej oznacza dla niego dużą korzyść w porównaniu do sytuacji, gdyby umowa wykonywana była na dotychczasowych warunkach.

Wykreślenie banku z hipoteki nieruchomości

Poza anulowaniem zobowiązania w CHF i całkowitym pozbyciem się długu, dodatkową korzyścią kredytobiorcy jest wykreślenie banku z hipoteki nieruchomości. Zabezpieczenie to znika całkowicie, a Frankowicz może swobodnie dysponować swoim mieszkaniem lub domem.

Roszczenie banku o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału

Banki straszą Frankowiczów, że w przypadku unieważnienia umowy kredytowej będą się domagać wynagrodzenia za korzystanie z udostępnionego kapitału. Większość prawników stoi na stanowisku, że w przepisach krajowych i unijnych brak jest podstaw prawnych dla tego typu roszczeń. Kwestie te ma uregulować uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Warto pamiętać, że w sytuacji gdyby SN wskazał jednak podstawę prawną, to roszczenia przysługiwałyby nie tylko bankowi, ale także i kredytobiorcy.

Czym jest odfrankowienie kredytu i co oznacza dla Frankowicza?

Odfrankowienie oznacza utrzymanie umowy kredytowej w mocy, pomimo że w pewnym zakresie zostanie ona uznana za bezskuteczną. Dotyczy to niedozwolonych postanowień umownych odnoszących się do tzw. klauzul przeliczeniowych.

Zostają one wyeliminowane, a umowa jest wykonywana tak jakby od początku ich nie było. Co to oznacza dla Frankowicza?

Umowa staje się zwykłym kredytem złotowym. Pomimo usunięcia klauzul abuzywnych, pozostałe istotne postanowienia umowy – takie jak okres spłaty i oprocentowanie – pozostają bez zmian. Kredyt jest oprocentowany nadal według stawki LIBOR, obowiązującej dla kredytów walutowych.

Tymczasem, oprocentowanie klasycznego kredytu złotowego bazuje na stopie referencyjnej WIBOR, która zawsze była i nadal jest wyższa niż LIBOR. Tym samym, obciążenia z tytułu odsetek są wyższe w przypadku kredytów w PLN. Pozostawienie oprocentowania według stopy LIBOR jest z jednej strony korzyścią dla Frankowicza. Z drugiej, stanowi sankcję karną dla banku za stosowanie w umowie niedozwolonych klauzul. W przypadku odfrankowienia umowy kredytobiorcy przysługuje także zwrot nadpłaconych rat.

Przeczytaj: Czy każdą umowę frankową można obecnie unieważnić?

Wartość nadpłaty w razie odfrankowienia kredytu – jak wyliczyć?

Aby określić wartość nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych konieczne jest zrobienie nowego harmonogramu spłat. Jako dane wyjściowe należy przyjąć wartości z umowy kredytowej odnoszące się do: kwoty kredytu w złotówkach, okresu kredytowania i obowiązującego w danym momencie oprocentowania. Różnica polega na tym, że raty wyliczane są na podstawie aktualnego salda zadłużenia w PLN.

Przykład 3:

Podobnie jak w przytoczonych wyżej przykładach odnoszących się do unieważnienia umowy kredytowej, przyjmujemy że kredytobiorca zaciągnął w 2007 roku kredyt indeksowany do CHF o wartości 150.000 zł. Aktualnie jego rata kapitałowo-odsetkowa wynosi 208 CHF, co jest równe kwocie 880 zł (208 CHF pomnożone przez kurs sprzedaży waluty 4,25). W przypadku jeśli sąd nakaże odfrankowienie, miesięczna rata kredytowa zmaleje do kwoty 487 zł. Natomiast, wartość nadpłaty, liczonej jako różnica sumy rat pobranych przy kredycie indeksowanym, a rat należnych z tytułu kredytu złotówkowego, wyniesie tutaj 41.000 złotych. To właśnie ta kwota byłaby przedmiotem roszczenia kredytobiorcy, jeśli domagałby się on odfrankowienia umowy.

Co bardziej opłacalne – nieważność czy odfrankowienie?

Obydwa rozstrzygnięcia są co do zasady korzystne dla Frankowicza. Stwierdzenie przez sąd nieważności umowy oznacza całkowite pozbycie się zadłużenia. Natomiast, odfrankowienie jest równoznaczne z kontynuowaniem umowy, ale na wiele lepszych warunkach. Każdy przypadek wymaga dokonania wyliczeń i uwzględnienia indywidualnej sytuacji kredytobiorcy.

Jeśli z naszego tekstu dowiedziałeś się czegoś ciekawego POLUB NASZ PROFIL NA FACEBOOKU – FRANKOWICZE WIADOMOŚCI dla Ciebie to tylko kliknięcie, dzięki któremu zawsze będziesz miał dostęp do najnowszych informacji w sprawach frankowiczów, a dla nas zachęta do dalszego tworzenia pomocnych treści. Dziękujemy!