Po czterech latach jest prawomocna decyzja Prezesa UOKiK dotycząca wzorców umownych (aneksów) stosowanych przez Santander Bank Polska. Już w 2020 roku Prezes UOKiK uznał niektóre zapisy z aneksów do umów kredytów frankowych dawnego Kredyt Banku (chodzi głównie o wzorzec umowny „Ekstralokum”) za postanowienia niedozwolone. Zarzuty odnosiły się do nietransparentnego sposobu określania wysokości kursów walut stosowanych do przeliczeń kredytów. Przykładowo bank powoływał się na średnią arytmetyczną ofert kupna i sprzedaży walut na rynku międzybankowym albo na dane prezentowane na stronie internetowej serwisu Reuters. Przeciętny konsument nie był w stanie zweryfikować, czy bank prawidłowo wyliczył wysokość kursu wpływającego na wysokość jego raty kredytowej. Prezes UOKiK, w związku ze stosowaniem niedozwolonych postanowień, nałożył na Santander Bank Polska karę w wysokości 23,6 mln zł. Bank odwołał się od decyzji administracyjnej UOKiK do SOKiK, a następnie sprawę rozpoznawał Sąd Apelacyjny, który niedawno niemal całkowicie podtrzymał stanowisko Prezesa UOKiK w kwestii stosowania przez Santander BP w aneksach niedozwolonych postanowień, ale jednocześnie uznał winę banku za nieumyślną i obniżył mu karę do 5,9 mln zł. Jaki wpływ na sytuację Frankowiczów z Santander BP ma prawomocna decyzja UOKiK?
- Santander BP cztery lata walczył z UOKiK, ale ostatecznie walkę tę przegrał. Sąd Apelacyjny uznał za słuszną decyzję Prezesa UOKiK sprzed czterech lat do sprawy o sygn. DOZIK-12/2020 dotyczącą uznania za klauzule abuzywne zapisów z aneksów do umów frankowych Santander BP.
- Chodzi w szczególności o postanowienia odnoszące się do sposobu wyliczania kursów stosowanych do przeliczeń kredytów, które były dla przeciętnego konsumenta trudne do zweryfikowania, bo bank stosował skomplikowane wzory i odnosił się do danych z serwisów dostępnych wyłącznie dla profesjonalistów na rynku finansowym (serwis Reuters).
- Decyzja UOKiK ma już charakter prawomocny, co oznacza że niedozwolone postanowienia z aneksów do umów Santander BP nie wiążą konsumentów.
- Bank w komunikacie sugeruje, że kredytobiorcy mogą pozbyć się niedozwolonych postanowień bez konieczności wejścia na ścieżkę sądową. Kredytobiorcy powinni jednak wiedzieć, że mogą dochodzić nieważności całych umów Santander BP (nie tylko aneksów), przy czym chodzi nie tylko o umowy dawnego Kredyt Banku ale także banku BZ WBK
- Sądy uznają roszczenia Frankowiczów, o czym świadczą statystyki podane przez Santander BP w ostatnim raporcie finansowym za I półrocze 2024. Wynika z nich, że bank przegrał do tej pory prawomocnie blisko 96% spraw z powództwa Frankowiczów.
Santander BP przyznaje się do stosowania w aneksach niedozwolonych postanowień
Santander Bank Polska nie od razu zgodził się z decyzją Prezesa UOKiK i udało mu się „urwać” 4 lata, w trakcie których nie było pewności czy sądy uznają decyzję UOKiK za prawomocną. Bank miał duże nadzieje na zmianę stanowiska, bo w listopadzie 2022 roku Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił decyzję Prezesa UOKiK i uznał, że bank nie stosował dowolności przy ustalaniu kursów walut. Według SOKiK, bank odwoływał się do obiektywnych kryteriów (takich jak serwis Reuters), więc kredytobiorcy mogli zweryfikować czy zastosowany do przeliczeń kurs został przez bank wyliczony prawidłowo. Po tym wyroku Santander BP przez dwa lata triumfował, ale spawa trafiła w końcu do Sądu Apelacyjnego, który całkowicie zgodził się ze stanowiskiem Prezesa UOKiK.
Zgodnie z decyzją Sądu Apelacyjnego bank Santander został zobligowany do usunięcia z aneksów do umów niedozwolonych postanowień oraz do opublikowania na stronie internetowej komunikatu na temat prawomocnej decyzji Prezesa UOKiK.
Bank dostosował się do prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego. Na stronie internetowej Santander BP widnieje komunikat wskazujący, które postanowienia z wzorców umów zostały uznane za niedozwolone. Pojawiła się tam również informacja, że wskazane postanowienia nie wiążą konsumenta, który zawarł aneks do umowy na podstawie wzorca zawierającego kwestionowane postanowienia. Klauzulę abuzywną traktuje się tak jakby w ogóle nie figurowała w aneksie do umowy. Bank sugeruje, że bezskuteczność klauzul niedozwolonych następuje z mocy prawa i nie ma konieczności stwierdzenia tego na drodze sądowej.
Jakie klauzule z aneksów do umów Santander BP zostały uznane za abuzywne?
W komunikacie na stronie Santander BP wymienione zostały zapisy z aneksów do umów frankowych Santander BP, które są już prawomocnie uznane za niedozwolone. O jakie zapisy chodzi:
- średnie kursy publikowane w tabeli bankowej ustalane jako średnia arytmetyczna z ofert kupna i ofert sprzedaży danej waluty, oferowanych przez profesjonalnych uczestników rynku walutowego. UOKiK uznał, że pojęcie „profesjonalnych uczestników rynku” nie zostało doprecyzowane.
- stosowanie do wyliczania rat kursów walutowych na rynku międzybankowym prezentowanych na stronie serwisu Reuters. Jest to serwis z ograniczonym dostępem wyłącznie dla uczestników rynku finansowego. Przeciętny konsument nie ma do niego dostępu. Ponadto w treści postanowienia nie doprecyzowano źródła informacji, tj. nie podano o jaką konkretnie stronę internetową chodzi.
- kursy walutowe mogą odbiegać o maksymalnie 1% od kursów prezentowanych na stronie Reuters. UOKiK uznał ten zapis za nieprecyzyjny i wprowadzający konsumentów w błąd sugestią, że 1% może stanowić marżę banku.
- w sytuacji gdyby Reuters zaprzestał publikowania kursów walut, bank jednostronnie przyznał sobie prawo do wyboru innego źródła danych. W wyniku arbitralnej decyzji banku konsument został całkowicie pozbawiony wpływu na wysokość świadczeń swojego kredytu.
- sposób wyliczania kursów kupna i sprzedaży dewiz. UOKiK uznał przyjęte przez bank wzory [kurs kupna dewiz = Kurs średni Banku – połowa spreadu walutowego publikowanego w Tabeli kursów Banku] oraz [Kurs sprzedaży dewiz = Kurs średni Banku + połowa spreadu walutowego publikowanego w Tabeli kursów Banku] za nietransparentne i w związku z tym postanowienia odnoszące się do tych wzorów zostały uznane za niedozwolone.
Co dla Frankowiczów oznacza prawomocna decyzja sądu o uznaniu zapisów z aneksów do umów Santander BP za klauzule abuzywne?
Powyższa decyzja potwierdza, że sądy słusznie uznawały do tej pory umowy frankowe Santander BP za nieważne. W portfelu frankowym tego banku znajdują się umowy stanowiące spuściznę po przejętych bankach BZ WBK oraz Kredyt Banku. Wzorce umowne obu banków zawierają postanowienia uznawane przez sądy za niedozwolone, co skutkuje unieważnianiem tych umów.
W sprawozdaniu za I połowę 2024 roku Santander BP podał statystyki dotyczące liczby toczących się w sądach spraw oraz rozkładu prawomocnych wyroków. Do dnia 30 czerwca 2024 roku grupa Santander miała na biegu 20.442 postępowania z powództwa Frankowiczów dotyczące kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty CHF. Do tego czasu w sprawie umów frankowych banku Santander zapadło 3.570 prawomocnych wyroków sądów, z czego bank przegrał 3.421 spraw, czyli 95,82%. Pozostałe 149 spraw zakończyło się w całości albo w części korzystnie dla banku, co oznacza że również częściowo korzystnie dla kredytobiorców.
Bank sugeruje w komunikacie dotyczącym prawomocnej decyzji UOKiK, że nie ma konieczności stwierdzenia bezskuteczności postanowień na drodze sądowej. Prawdopodobnie ma na myśli to, że spór można załatwić polubownie.
Być może bank będzie uwzględniał reklamacje kredytobiorców domagających się skutków eliminacji z umów klauzul abuzywnych poprzez odfrankowienie kredytu tj. dalsze kontynuowanie umowy jako złotowa oprocentowana według wskaźnika LIBOR/SARON albo unieważnienia umowy kredytowej w całości. Nie ma jednak pewności w jaki sposób bank podejdzie do reklamacji.
Od 2022 roku Santander BP proponuje wybranym kredytobiorcom ugody według wariantu KNF tj. przejście na kredyt złotowy oprocentowany na bazie WIBOR (opcja bardzo niekorzystna dla Frankowiczów przy wysokim poziomie stóp procentowych) oraz oparte na autorskim pomyśle banku.
Przed podjęciem jakiegokolwiek kroku w związku z umową Santander BP wcześniej należy skonsultować się z prawnikiem z dobrej kancelarii frankowej. Jak wspomnieliśmy wyżej, sądy już dawno uznają całe umowy (nie tylko aneksy) kredytów denominowanych i indeksowanych w CHF banku Santander za nieważne. Prawomocne unieważnienie umowy kredytowej przez sąd oznacza, że kredytobiorca oddaje bankowi tylko kapitał kredytu, bez odsetek i nie musi dalej płacić rat. Po kilkunastu latach od podpisania umowy większość posiadaczy kredytów frankowych w Santander BP ma już nadpłacony kapitał i to bank jest ich dłużnikiem.
Bank chce uniknąć kolejnych spraw sądowych, bo każdy przegrany proces oznacza dla niego ogromne straty wynikające m.in. z naliczanych na rzecz Frankowiczów odsetek za opóźnienie w wymiarze 11,25% od kwoty roszczeń za każdy rok trwania sporu. Warto więc wystąpić do banku o historię spłat kredytu a następnie skierować przedsądowe wezwanie do zapłaty wszystkich uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych oraz opłat okołokredytowych wraz z odsetkami za opóźnienie. Jeżeli bank zaproponuje ugodę, koniecznie trzeba porównać skutki takiego porozumienia z korzyściami z unieważnienia umowy kredytowej przez sąd.
Każdy kredytobiorca musi sam zdecydować czy idzie na ugodę z bankiem, czy decyduje się na proces sądowy. Dobrze jednak podjąć tę ważną decyzję po konsultacji z prawnikiem z dobrej kancelarii frankowej wyspecjalizowanej w sporach z bankami na tle kredytów w CHF.
Podsumowanie
Santander BP przegrał z kretesem postępowanie dotyczące klauzul abuzywnych w aneksach do umów frankowych. Już w 2020 roku zapadła niekorzystna dla banku decyzja UOKiK ale bank skorzystał z prawa do odwołania się do SOKiK. Pomimo że wyrok SOKiK był dla banku korzystny, niedawno Sąd Apelacyjny zgodził się jednak z decyzją Prezesa UOKiK. Decyzja o uznaniu klauzul z aneksów do umów frankowych Santander BP za niedozwolone postanowienia ma charakter prawomocny, co oznacza że postanowienia te są bezskuteczne wobec konsumentów.
Kredytobiorcy mogą dochodzić na drodze sądowej nie tylko bezskuteczności aneksów do umów frankowych Santander BP ale nieważności całych umów kredytowych. Sądy i tak badają umowy kredytowe pod kątem abuzywności na dzień ich podpisania i zawarte później aneksy do umowy nie mają wpływu na decyzje sądów. Sądy od dawna unieważniają w całości wszystkie typy umów frankowych znajdujące się w portfelu banku Santander (zarówno umowy dawnego Kredyt Banku, jak i umowy banku BZ WBK). Warto więc zasięgnąć porady w dobrej kancelarii frankowej, która doradzi jakie kroki należy podjąć w związku z abuzywną umową.
Dodaj Opinie